Regelgevende instanties en toezichthouders dragen de verantwoordelijkheid voor het opstellen, toepassen, controleren en handhaven van regelgeving en voorschriften op de financiële markten. Het werkgebied en verantwoordelijkheid van deze organisaties of overheidsinstanties richt zich voornamelijk tot specifieke markten, sectoren, industrieën of activiteiten. Ze zorgen voor toezicht op de naleving van de opgestelde regels en voorschriften. Het doel is er voor te zorgen dat er integriteit, stabiliteit en bescherming wordt gegarandeerd aan de financiële markten, deelnemers en consumenten binnen het gebied waar ze verantwoordelijk voor zijn.
Regelgevende instanties en toezichthouders kunnen per land, regio of rechtsgebieden variëren qua verantwoordelijkheden en eigenschappen. Het is mogelijk dat deze organisaties als geheel onafhankelijk orgaan te werk gaan of als onderdeel zijn van een overheid of centrale bank. Hieronder worden enkele belangrijke kenmerken van de verschillende regelgevende instanties en toezichthouders uitgelicht:
Door het toepassen van regulering worden er duidelijke richtlijnen geboden aan de financiële markten. Regulering zorgt voor duidelijkheid en handvaten die voornamelijk zijn gericht op het waarborgen van stabiliteit en integriteit. Toezichthouders controleren of de regels en voorschriften worden nageleefd. Op die manier kunnen risico’s worden beheerst en worden activiteiten die verbonden zijn aan manipulatie en fraude zo goed als mogelijk bestreden. Een goede naleving en handhaving van regelgeving zorgt voor vertrouwen binnen de financiële markten, dit is een belangrijke factor voor bedrijven, beleggers en andere betrokken partijen.
Het bieden van beleggersbescherming is een belangrijk onderdeel van regelgevende instanties en toezichthouders. Ze nemen maatregelen om beleggers te beschermen tegen fraude en ander ongepast gedrag op financiële markten. Regulering en toezicht met betrekking tot transparantievereisten en het verstrekken van duidelijke informatie door financiële instellingen dragen bij aan het beschermen van beleggers. Bovendien hebben toezichthouders de bevoegdheid om strikte eisen te stellen aan complexe of riskante beleggingsproducten om beleggers te beschermen tegen onnodige risico's
Regelgeving die is toegespitst op markttoegang en concurrentie is één van de focuspunten die regelgevende instanties en toezichthouders kunnen hebben. Deze regelgevingen dragen bij aan de eerlijkheid en bevorderen de toegankelijkheid tot de financiële markten. Door het vaststellen van duidelijke regels en normen proberen toezichthouders ervoor te zorgen dat markten open en concurrerend blijven, wat gunstig is voor zowel bedrijven als consumenten. Het doel is vaak om monopolies te voorkomen, markttransparantie te vergroten en ervoor te zorgen dat de spelregels gelijk zijn voor alle marktdeelnemers. Het werkt stimulerend voor concurrentie, innovatie en efficiëntie binnen de financiële sector met mogelijk positieve gevolgen voor de gehele samenleving. Hieronder worden ter verduidelijking enkele gebeurtenissen op het gebied van markttoegang en concurrentie uitgelicht:
Financiële instellingen en andere marktdeelnemers zijn vaak verplicht inzage te geven over hun activiteiten. Deze vorm van vereiste transparantie geeft inzage in de activiteiten en mogelijkheid tot het identificeren en beoordelen van risico´s. Daarnaast kan het vereist zijn dat belangrijke informatie, zoals handelsvolumes, prijzen, kosten en posities, openbaar en transparant moeten zijn.
Belangrijke reguleringen die kunnen worden opgelegd aan financiële instelling zijn kapitaal- en liquiditeitsverplichtingen. Deze categorie regelgeving heeft als doel dat bedrijven, instellingen of organisaties voldoen aan de voorgeschreven kapitaalbuffers. Kapitaalbuffers dienen ervoor om verliezen te kunnen opvangen, waardoor er in financieel zware tijden kan worden gefunctioneerd. Kapitaal- en liquiditeitsverplichtingen dragen dus in meerdere opzichten bij aan de stabiliteit van het financiële systeem.
Regelgevende instanties en toezichthouders hebben een belangrijke rol en impact op de financiële markten. De belangrijkste doelen zijn het bieden van stabiliteit en integriteit, bieden van beleggersbescherming en markttoegang, concurrentie gezond houden, bieden van transparantie en kapitaal- en liquiditeitsverplichtingen opleggen.
Enkele wereldwijd bekende regelgevende instanties en toezichthouders die een belangrijke rol hebben worden hieronder uitgelicht:
De ESMA is op Europees niveau voor alle Europese lidstaten verantwoordelijk voor het toezien op de financiële markten. Vanuit de Europese Unie worden regels opgesteld die samen met de nationale regels van individuele landen gehandhaafd dienen te worden. Het belangrijkste doel is het bieden van eerlijke en gestroomlijnde financiële markten die gezond kunnen functioneren.
De belangrijkste organisatie op het gebied van regelgeving en toezicht op de financiële markten in de Verenigde Staten. De SEC staat bekend als een onafhankelijke toezichthouder in dienst van de Amerikaanse overheid en is opgericht in 1934 als gevolg van de beurscrash van 1929. Net als andere regelgevende instanties en toezichthouders hebben ze meerdere verantwoordelijkheden op de financiële markten. De SEC spant regelmatig rechtszaken aan tegen bedrijven of personen die worden verdacht van het overtreden van federale wetten en regelgeving.
De AFM is met name verantwoordelijk voor het toezicht op de handel in financiële instrumenten in Nederland. AFM streeft naar een eerlijke handel in financiële instrumenten, transparantie en dat marktdeelnemers voldoen aan de geldende wet en regelgeving. In Nederland is de AFM een onafhankelijk toezichthoudende instantie die controleert of bedrijven, organisaties en beleggers voldoen aan de vereisten die door de AFM zijn opgesteld. Daarnaast ziet de AFM toe op de transparantie van de financiële markten en bevordert ze eerlijke en duidelijke informatievoorziening aan consumenten.
De FCA is de toezichthouder die vanuit het Verenigd Koninkrijk zorgt voor de regulering en controle op de financiële markten en instellingen. Ze staan voor het waarborgen van integriteit, stabiliteit, transparantie, bescherming van consumenten en concurrentie van deze markten.
De bovengenoemde regelgevende instanties en toezichthouders zijn slechts een greep uit de vele organisaties met dezelfde functionaliteiten. Het kan sterk per land, regio of zone verschillen welke specifieke regelgeving en manier van toezicht worden toegepast.
